Siedmioczęściowe dzieło Brahmsa zabrzmi w Filharmonii Podkarpackiej

W piątkowy wieczór w Filharmonii Podkarpackiej usłyszymy „Niemieckie Requiem” Johannesa Brahmsa. To siedmioczęściowy utwór na sopran, baryton, chór mieszany i orkiestrę. Orkiestrę poprowadzi Artur Pinho Maria. Solistami wieczoru będą wokaliści: soprnistka Agata Chodorek oraz baryton Jerzy Butryn. Całości dopełni występ portugalskiego chóru Coro Sinfónico Inês de Castro.

„Błogosławieni, którzy się smucą, albowiem oni będą pocieszeni” – słowa pełne otuchy popłyną z Niemieckiego Requiem (1857 – 1868) Johannesa Brahmsa (1833 – 1897). Dzieło zrodziło się z osobistych przeżyć kompozytora związanych ze śmiercią ukochanej matki oraz bliskiego przyjaciela – Roberta Schumanna (zm. 1856), który jako pierwszy rozpoznał nieprzeciętny talent Brahmsa. „Gdy zwróci on swą czarodziejską różdżkę, tam gdzie potęga: chór i orkiestra użyczy mu sił, ujrzymy cudowny, zaklęty świat” – pisał o młodym wówczas kompozytorze Schumann. Nieomylne też, jak pamiętamy, ocenił debiut naszego rodaka, Fryderyka Chopina, mówiąc z zachwytem: „Panowie, czapki z głów, oto geniusz”.

Zgodnie z tytułem Niemieckie Requiem oparte jest na fragmentach niemieckiego tłumaczenia Biblii autorstwa Lutra, które dotykają tematu, śmierci i opłakiwania zmarłych. W jednym z listów Brahms wyznał jednak, że nazwę „niemieckie” chętnie zastąpiłby słowem „ludzkie”. I takie właśnie ponadczasowe jest przesłanie brahmsowskiego arcydzieła, które skłania do refleksji nad kruchością ludzkiego życia.

Utwór zabrzmi w międzynarodowej obsadzie artystów. Obok Orkiestry symfonicznej Filharmonii Podkarpackiej wystąpi chór z Portugalii – Inês de Castro Symphonic, będący wizytówką kulturalną miasta Coimbry, oraz soliści Agata Chodorek i Jerzy Butryn. Artyści są laureatami licznych ogólnopolskich i międzynarodowych konkursów wokalnych, a w swoim artystycznym dossier mają zarówno dzieła oratoryjno – kantatowe, jak i operowe. Koncert poprowadzi Artur Pinho Maria, główny dyrygent i dyrektor artystyczny portugalskiego chóru.

Wydarzenie odbędzie się już w najbliższy piątek, 18 października o godz. 19:00. 

O artystach:

Artur Pinho Maria ukończył dyrygenturę na uczelni Conservatório Superior de Música de Gaia pod kierunkiem maestro Mário Mateusa. Następnie doskonalił swoje umiejętności pod okiem światowej sławy mistrzów, takich jak: Anton de Beer, Edgar Saramago, John Roos, Vianey da Cruz, Jean-Marc Burfin, Peppe Prates, Vasco Pearce de Azevedo, José Luís Borges Coelho, Ivo Cruz, António Vassalo Lourenço i Ernst Schelle.

W 2013 r. Artur Pinho Maria założył chór Inês de Castro Symphonic Choir oraz orkiestrę Inês de Castro Orchestra i od tego czasu nimi dyryguje. Pełni także funkcję dyrektora artystycznego stowarzyszenia Ecos do Passado Association i jest kuratorem cyklu Requiem Cycle w Coimbrze. W trakcie swojej kariery Artur Pinho Maria był dyrektorem artystycznym i głównym dyrygentem orkiestry Orquestra Clássica do Centro i innych chórów akademickich i regionalnych. Ponadto, gościnnie dyrygował różnymi orkiestrami, w tym m.in. Filarmonia das Beiras Orchestra, Orquestra do Norte, op. 21 Orchestra, Espoarte Orchestra, Filarmonia de Gaia Orchestra, Foundation Regional Conservatory of Gaia Orchestra, Orquestra da Ópera na Academia e na Cidade, Madeira Classical Orchestra, a w ostatnim czasie Inês de Castro Orchestra.

Od 2015 do 2020 r. był asystentem na Wydziale Muzycznym Uniwersytetu w Minho. Spośród dzieł nagranych pod jego batutą wyróżniają się: pierwsze kompletne nagranie cz. I oraz II Canções Regionais Portuguesas skomponowanych przez Fernando Lopes Graça (2007) oraz pierwsze nagranie na CD/DVD Requiem Inês de Castro autorstwa Pedro Macedo Camacho. W październiku 2023 r., w ramach międzynarodowej współpracy chóru Inês de Castro Symphonic Choir i Orkiestry Filharmonii Podkarpackiej z Rzeszowa Artur Pinho Maria dyrygował wykonaniem Requiem Mozarta podczas tournee Filharmonii po Portugalii. Chór, orkiestra i dyrygent wystąpili wspólnie w Fatimie, Vila Franca de Xira oraz Coimbrze. Na koncert w tym ostatnim mieście, który odbył się 14 października w konwencie São Francisco, wyprzedano wszystkie bilety.

Obecnie Artur Pinho Maria jest głównym dyrygentem i dyrektorem artystycznym chórów Inês de Castro Symphonic Choir, Porto de Aveiro Choir, Orfeão de Vale de Cambra oraz Orfeon Académico de Coimbra. Ponadto prowadzi on kursy dyrygowania chórami i klasy mistrzowskie techniki wokalnej. Dodatkowo, od czasu pierwszej edycji kursów dyrygowania chórem i techniki wokalnej organizowanych w Villa Franca de Xira, razem z maestro Edgarem Saramago pełni funckję współdyrektora tych kursów.

CORO SINFÓNICO INÊS DE CASTRO to chór lokalnej społeczności, któremu przyświecają cele muzyczne, wychowawcze i społeczno-kulturalne. Rokrocznie organizuje on COIMBRA REQUIEM CYCLE, wyjątkową inicjatywę kulturalno-muzyczną w Portugalii, która wiąże się z dużymi koncertami chórów symfonicznych, prezentujących utwory muzyki klasycznej i współczesnej.

Chór jest kulturowym znakiem rozpoznawczym miasta oraz regionu środkowej Portugalii i od 2013 r. przyciąga do Coimbry wiele orkiestr, innych chórów, dyrygentów i solistów. Od 2012 r., od powołania Cyklu do życia, jego dyrektorem artystycznym jest maestro Artur Pinho Maria. W 2020 r. stowarzyszenie Ecos do Passado Association stworzyło projekt Online Requiem Cycle na platformie internetowej BOL, na której w 2021 r. prezentowane były wydarzenia muzyczne z udziałem chórów, orkiestr i solistów. Od czasu, gdy w 2019 r. dzięki partnerstwu z Filharmonią Podkarpacką i Chórem Uniwersytetu Rzeszowskiego (2021) Cykl stał się znany na arenie międzynarodowej. Coimba Requiem Cycle zyskał na popularności w Portugalii, czego wyrazem stały się wielkie koncerty chórów symfonicznych organizowane w różnych miastach portugalskich, takich jak Franca de Xira (2021, 2022, 2023), Matosinhos (2022), Espinho (2023) oraz Fatima (2023).

Przez ponad 10 swojego istnienia Chór występował z największymi dziełami muzyki symfonicznej na chór w całej Portugalii i za granicą, w Hiszpanii, Włoszech, Monako, Polsce, Wielkiej Brytanii (Royal Albert Hall) oraz Stanach Zjednoczonych (Carnegie Hall). Repertuar Chóru obejmuje najsłynniejsze kompozycje, takie jak Requiem (Mozart), Messa de Requiem (Verdi), Małą mszę uroczystą (Rossini), IX Symfonię (Beethoven), Niemieckie Requiem (Brahms), Izrael w Egipcie (Haendel), Messa di Gloria (Puccini), Oratorium na Boże Narodzenie (Saint-Saëns), The Armed Man – A Mass for Peace (Karl Jenkins) oraz Carmina Burana (Carl Orff). Od 2021 r. Chór wykonuje dzieła żyjących kompozytorów współczesnych, w tym Requiem por un Vivo (José Pablo Serrano) oraz Requiem for the Living oraz Jubilate Deo autorstwa Dana Forresta.

Chór również promuje i wykonuje utwory portugalskich kompozytorów, takie jak Requiem à Memória de Camões (Bomtempo), Magnificat em Talha Dourada (Eurico Carrapatoso), Requiem para Inês de Castro (Pedro Macedo Camacho), Pietà (Eugénio Rodrigues), Cantata Gnóstica (Jorge Salgueiro), a także TORGA (Leonor Abrunheiro). Ostatnie dwa utwory oraz Caligaverunt Oculi mei, hiszpańskiego kompozytora José Pablo Serrano, zostały wykonane po raz pierwszy. W 2022 r. chór Inês de Castro Symphonic Choir świętował dziesięciolecie swojego istnienia, czemu towarzyszyły liczne wydarzenia, łącznie z wydaniem nagrania Requiem Mozarta na CD/DVD, którego dokonano na żywo w słynnym kościele Rainha Santa Isabel w Coimbrze. Tę CD można zakupić za pośrednictwem portalu internetowego BOL – Bilheteira Online lub kontaktując się z chórem Inês de Castro Symphonic Choir. Po pandemii w 2022 r., dzięki krajowym i międzynarodowym partnerstwom, Chór znowu zaczął występować zarówno w Portugalii, jak również za granicą.

W 2023 r. w ramach Requiem Cycle wystąpiły Orquestra Clássica de Espinho (7 kwietnia) oraz polska orkiestra Filharmonii Podkarpackiej z Rzeszowa (14 oraz 15 października). W czerwcu 2023 r. na zaproszenie maestro Jamesa Meadersa, dyrektora londyńskiej Vox Anima (www.voxanimalondon.com), chór Inês de Castro Symphonic Choir reprezentował Portugalię na międzynarodowym festiwalu zorganizowanym na cześć Dana Forresta. Utwór LUX: The Dawn From On High tego kompozytora został wykonany pod batutą Michaela Lancastera w monumentalnej katedrze Southwark Cathedral. Chór Inês de Castro Symphonic Choir miał również przyjemność wystąpić w koncercie JUBILATE DEO, jaki odbył się 2 grudnia 2023 r. w luksemburskim Église du Sacré Coeur. Pod dyrekcją Artura Pinho Marii oraz Jamesa Libbey’ego Chór wykonał wybitne dzieła, w tym Jubilate Deo Dana Forresta, a także pełne emocji kompozycje Virgem da Lapa i Ó meu menino autorstwa Eurico Carrapatoso, oraz harmonizację autorstwa Fernando C. Lapa utworu Maio Maduro Maio José Afonso.

Będąc częścią stowarzyszenia Ecos do Passado Association, Chór jest jedynym chórem symfonicznym mającym swoją siedzibę w okręgu Coimbra. Co roku dostępuje zaszczytu otrzymania zaproszenia i sam zaprasza inne chóry, orkiestry i dyrygentów na występy w różnych miastach Portugalii i za granicą.

Agata Chodorek

Stypendystka Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, wyróżniona absolwentka Wydziału Wokalnego Akademii Muzycznej im. Karola Lipińskiego we Wrocławiu, wielokrotna laureatka Stypendium Rektora dla najlepszych studentów i doktorantów oraz licznych ogólnopolskich i międzynarodowych konkursów wokalnych (m.in. 2012 – II Nagroda w Kielcach; 2014 – III Nagroda we Włoszakowicach i II Nagroda w Stonavskiej Barborce [Czechy]; 2016 – II Nagroda w Żylinie [Słowacja], 2019 – Nagroda Specjalna w Trnavie [Słowacja], 2021 – I Nagroda Specjalna w Kaliszu).

Swoje umiejętności kształciła pod okiem prof. dra hab. Piotra Łykowskiego, zaś doskonaliła je na licznych kursach m.in. u Mariusza Trelińskiego, Giovanniego Antoniniego, Benjamina Bayla, Teresy Żylis-Gary, Eytana Pessena, Thomasa Heyera, Michała Znanieckiego, Ingrid Kremling, Izabeli Kłosińskiej, Kristiny Kluge, Andrzeja Kosendiaka, Ewy Iżykowskiej-Lipińskiej, Katarzyny Oleś-Blachy oraz Lionela Sow.

W 2017 roku Agata Chodorek zadebiutowała na scenach Opery Wrocławskiej i Warszawskiej Opery Kameralnej. W swoim repertuarze posiada także wiele partii operowych – m.in. Zofia z op. Nowy Don Kichot, czyli sto szaleństw oraz Rozyna z op. Nocleg w Apeninach S. Moniuszki, Rozella z op. Karmaniol S. Moniuszki, Susanna z op. Le nozze di Figaro W. A. Mozarta, Zerlina z op. Don Giovanni W. A. Mozarta, Pastuszek z op. Toska G. Pucciniego, Ogień i Księżniczka z op. L’Enfant et les sortileges M. Ravela. Wykonuje również sopranowe partie z twórczości oratoryjno- kantatowej Bacha, Haendla, Mozarta, Rossiniego, Beethovena, MacMillana i Brahmsa. Swoją działalność artystyczną rozwija również w kierunku wykonawstwa XX-wiecznej i współczesnej liryki wokalnej, prawykonując niektóre z dzieł.

Bierze czynny udział w licznych koncertach okolicznościowych w kraju i za granicą. Stale współpracuje z Narodowym Forum Muzyki im. Witolda Lutowsławskiego we Wrocławiu, Filharmonią Sudecką, Filharmonią Dolnośląską oraz Reprezentacyjną Orkiestrą Wojsk Lądowych we Wrocławiu. Od wielu lat regularnie występuje podczas koncertów w ramach międzynarodowych festiwali muzycznych, takich jak: Eurochestries, Festival Berlioz, Wratislavia Cantans, Festiwal im. Jana Kiepury, Międzynarodowy Festiwal Moniuszkowski.
Od 2017 roku swoją działalność artystyczną łączy z pracą dydaktyczną na Wydziale Wokalnym Akademii Muzycznej im. Karola Lipińskiego we Wrocławiu.

Jerzy Butryn

W sezonie 2024/2025 polski bas Jerzy Butryn zadebiutuje na Festiwalu w Salzburgu jako Tocki w operze Idiota Mieczysława Wajnberga. Zaśpiewa także partię Timura w Turandocie w Operze Królewskiej w Covent Garden i Teatro Massimo w Palermo, partię Sarastro w Czarodziejskim flecie w polskiej Operze Narodowej, a także partię Mefistofelesa w Fauście w praskim Teatrze Narodowym.

W ostatnim czasie Jerzy Butryn wystąpił na festiwalu Glyndebourne oraz w Teatrze Narodowym w Pradze w roli tytułowej opery Arrigo Boito Mefistofeles, w rzymskim Teatro dell’Opera jako Komandor w Don Giovannim, a także jako Colline w Cyganerii w polskiej Operze Narodowej.

Występował ponadto w takich teatrach jak: Grand Théâtre de Genève, Teatro Regio di Parma, na festiwalu w St. Gallen, w Operze Wrocławskiej, śpiewając m.in. partie czterech złoczyńców w Opowieściach Hoffmanna, Raimondo w Łucji z Lammermooru czy Escamillo w Carmen.