Festiwal "Źródła Pamięci. Szajna - Grotowski - Kantor" powraca | Rzeszów

Po trzech latach przerwy powraca do Rzeszowa festiwal „Źródła Pamięci. Szajna – Grotowski – Kantor”, który odbędzie się w dniach 11-14 sierpnia na scenach Teatru Przedmieście i Teatru Maska.

"Źródła Pamięci" to przedsięwzięcie poświęcone Jerzemu Grotowskiemu, Tadeuszowi Kantorowi i Józefowi Szajnie, trzem wybitnym postaciom światowego teatru, którzy swój rodowód mają w Rzeszowie i na Podkarpaciu. Dziedzictwo trzech wielkich reformatorów teatru okazuje się wciąż żywe i inspirujące dla kolejnych pokoleń reżyserów, aktorów, teatrologów, a także dramatopisarzy.

Motywem przewodnim tegorocznej edycji jest hasło: Ziemia – Dom – Duch. To nawiązanie do tytułu ostatniej książki prof. Zbigniewa Osińskiego „Ziemia – duch- Reduta. Rzecz o Mieczysławie Limanowskim”, której promocja odbędzie się podczas festiwalu. Żyjemy w czasach kryzysu cywilizacyjnego, stare wartości się zdewaluowały, nowe nie spełniają swoich zadań i powodują rozdarcie w duszy człowieka. Idąc za myślą przewodnią festiwalu zaprosiliśmy spektakle, które w swojej treści lub formie zadają pytania: o miejsce człowieka na ziemi, jego duchową egzystencje i walkę o wewnętrzną wolność.

Po raz pierwszy festiwal odbywa się w terminie wakacyjnym, dlatego tez organizatorzy zmienili nieco jego charakter, proponując widzom więcej wydarzeń plenerowych. Wśród nich zobaczymy: happening „Gość specjalny” grupy Latający Teatr Kantorowi, Teatr Brama w „Ghost dance” przywoła symbolicznie indiański rytuał w obronie wymierających wartości, a Arti Grabowski w „Raporcie panika” przewrotnie wyprowadzi nas na manowce stereotypowych przywar, oceany fobii i bagna hipokryzji.

Na scenie „Maski” będziemy mogli zobaczyć „Gęstość zaludnienia” Teatru Kana ze Szczecina oraz „Warunki zabudowy” duetu Szumski-Grabowski. Pierwszy, to chóralna opowieść badająca kondycję świata i psychiki człowieka po wybuchu, człowieka przygniecionego ciężarem trudnej przeszłości, z kolei druga propozycja to projekt z pogranicza teatru plastycznego i performansu: artystów połączyła fascynacja teatrem absurdu, surrealistami i Tadeuszem Kantorem. O tym jak ważny jest dom i ziemia, gdzie się rodzimy opowiadają aktorzy Teatru Przedmieście w spektaklu „ Kiedyś Ci opowiem…”. Osobista opowieść o człowieku wpisana w historyczny kontekst wydarzeń i zmian społecznych zyskuje wymiar uniwersalny.

„Źródła Pamięci” wzbogacają także wydarzenia towarzyszące: czytanie performatywne dramatu Moniki Siary „Miss o zapachu dymu”, spacer po Rzeszowie śladami Józefa Szajny oraz spotkania z reżyserami i aktorami.

PROGRAM FESTIWALU I OPIS SPEKTAKLI:

11 SIERPNIA GODZ. 18.00

Latający Teatr Kantorowi

GOŚĆ SPECJALNY (happening)

„Gość Specjalny” to – inspirowany przestrzenią, opowieściami mieszkańców, historią miejsca – teatralny spacer – procesja po galicyjskim miasteczku. Podczas spektaklu aktorzy, zabierają widzów w teatralną podróż, by opowiedzieć o dawnym miasteczku, przywołać wspomnienia, sprowokować wyobrażenia, ukazać mieszkańcom ich miejscowość z zupełnie innej perspektywy. Gość Specjalny to spektakl plenerowy/happening inspirowany twórczością Tadeusza Kantora i Brunona Schulza, adoptowany w przestrzeni miasteczka do którego zostaną zaproszeni aktorzy Latającego Teatru Kantorowi.

Spektakl/happening jest połączeniem średniowiecznych stacji – mansjonów z podróżą sentymentalną – spacerem/procesją po mieście.

W poszczególnych miejscach starówki tj. Rynek, Synagoga, plac przy kościelny, kamienice i uliczki miasta odbywają się sceny nawiązujące do historii społeczności przedwojennych galicyjskich miasteczek, związane z życiem ich mieszkańców, historii miejsca, a to wszystko w oparciu o wyjątkową twórczości Brunona Schulza i Tadeusza Kantora.

Dla obu tych twórców najważniejszymi miejscami w ich życiu i twórczości pozostało miejsce ich urodzenia i dzieciństwa. Te wspomnienia i ogromna wrażliwość stały się inspiracją do powstania wybitnych onirycznych opowiadań Schulza i wnikliwych pism poruszających spektakli Tadeusza Kantora. Utwory te utwory w sposób poetycki przywołują dawną świetność i klimat miasteczek, ich tajemnice. Stają się one inspiracją do przeprowadzenia spektaklu/happeningu Gość Specjalny przygotowanego w przestrzeni miasta.

Występują: Monika Adamiec, Grażyna Tabor, Monika Nitkiewicz – Mitrut, Barbara Wójcik – Wiktorowicz, Agnieszka Woszczewska, Marek Kościółek, Marcin Woszczewski oraz młodzież z Wielopola Skrzyńskiego

11 SIERPNIA GODZ. 20.00 oraz 13 SIERPNIA GODZ. 18.00

Teatr Przedmieście

KIEDYŚ CI OPOWIEM…

„Kiedyś Ci opowiem…” skupia wszystkie najważniejsze wątki, które można dostrzec w dotychczasowej twórczości teatralnej Anety Adamskiej – Szukały. Jest to przede wszystkim spektakl o sile pamięci, nieuchronności przemijania, ale też o kontynuacji pośmiertnej egzystencji. O mocy opowieści, która przekazywana z pokolenia na pokolenie nadaje sens istnienia. Jest to także sztuka o radości i afirmacji życia, które każdego dnia potrafi nas zaskoczyć i zachwycić. Nadając teatralną formę historiom rodzinnym reżyserka powołuje do życia wyimaginowany świat dzieciństwa, młodości swojego ojca i próbuje go ocalić przekazując tę opowieść dalej…

Scenariusz i reżyseria: Aneta Adamska-Szukała
Scenografia: Aneta Adamska-Szukała, Paweł Sroka
Muzyka: Jakub Adamski - akordeon, Mirosław Kiełbasa - trąbka, Maciej Szukała – gitara
Występują: Aneta Adamska-Szukała, Iwona Błądzińska, Jakub Adamski, Krzysztof Adamski, Paweł Sroka, Maciej Szukała

12 SIERPNIA GODZ. 18.00

Teatr Kana
GĘSTOŚĆ ZALUDNIENIA

Bohaterowie opowieści Aleksijewicz są pogubieni w czasie. Nieustannie porównujący siebie stąd i siebie z kiedyś, pęknięci, niedokładnie poskładani, mają jednak zdolność przenikliwego spojrzenia. Problem w tym, że jest to spojrzenie Orfeusza, spojrzenie wstecz (w tym wypadku w głąb czaszki, w siebie). Ich oczy napotykają na bezwzględny wzrok utraconego czasu – Meduzy, która grozi powrotem. Boją się: że przeszłość bezpowrotnie minęła, że jest już nie do odzyskania. Dawno wystygły ich ciała, jeszcze schną głowy po tańcu ostatniego dnia lata – w świecie sprzed wybuchu. Kiedyś głowa pociła się na zewnątrz, dziś poci się od środka. I jeszcze - istnieje obawa, że przeszłość znowu może stać się przyszłością. Ci ludzie stali się nosicielami traumy, wyczulonymi na katastrofę. Są prorokami nowych zagrożeń.

Sceniczna chóralna opowieść bada kondycję świata i psychiki człowieka po wybuchu, człowieka przygniecionego ciężarem trudnej przeszłości, funkcjonującego w chmurze obrazów i zdań, które przylepiły się do niego w trakcie drogi i które przyniósł ze sobą aż do: teraz, tutaj.

"Gęstość zaludnienia. Historia wybuchu" na podstawie "Czarnobylskiej modlitwy. Kroniki przyszłości" Swietłany Aleksijewicz

adaptacja i reżyseria: Krzysztof Popiołek
scenografia: Anna Wołoszczuk
kostiumy: Piotr Popiołek
obsada: Bibianna Chimiak, Karolina Sabat, Dariusz Mikuła, Piotr Starzyński

12 SIERPNIA GODZ. 20.00

Arti Grabowski
RAPORT PANIKA

Raport Panika miał swoją oficjalną premierę na OFF kontrapunkt w Szczecinie w 2018 roku, gdzie zdobył główną nagrodę im. Zygmunta Duczyńskiego. Jest to próba reanimacji aktora w endemicznym performerze. Spektakl kolażowo oparty jest na motywach Dziennika panicznego Rolanda Topora oraz tekstach własnych. Każda scena wyprowadza widza na paniczne manowce stereotypowych przywar, oceany fobii i bagna hipokryzji. Arti rozprawia się również ze sobą – z własnymi egocentrycznymi skłonnościami i dumą patriotycznego frustrata. Szuka źródeł narodowych infekcji, ksenofobicznych lęków, niechęci do inności i ogólnego braku tolerancji. Na koniec serwuję lekcję „bon ton”, widelcem wytyka brak zasad etykiety, kindersztuby, empatii, ale nade wszystko gorzko-ironicznie biczuje nas i siebie wstydem.
-----

(…) Jak balansować pomiędzy sacrum a profanum pokazał Artur "Arti" Grabowski w monodramie-performansie "Raport Panika". Podczas tego występu poczułam cały wachlarz skrajnych emocji – chapeau bas! Od radości, zrywania boków ze śmiechu, przez zamyślenie, po autentyczne obrzydzenie. Wszystko to dzięki fabularnej konstrukcji spektaklu. Jego początek miał lekki, kabaretowy charakter. Aktor wciąga widza w typowy stand up, w którym w prześmiewczy sposób komentuje współczesność – odnosząc się raz po raz do publiczności, wzbudzając salwy śmiechu – bawi odniesieniami regionalnymi, mówi o polityce. Wraz z rozwojem akcji Grabowski porusza coraz bardziej kontrowersyjne tematy, a przedstawienie będące z początku niewinnym gagiem staje się coraz poważniejsze, wbija publiczność w fotele i powoduje konsternację. (...)

Anna Petynia, Krośnieńskie Spotkania ze Sztuką Offową (11. Nocne Teatralia Strachy w Krośnie), Teatralia Rzeszów, Internetowy Magazyn „Teatralia”, numer 266/2018

Scenariusz: Arti Grabowski
Reżyseria: Marek Kościółek (Teatr Krzyk), konsultacja: Daniel Jacewicz
Występuje: Arti Grabowski

13 SIERPNIA GODZ. 20.00

Teatr Brama
GHOST DANCE

Taniec ducha był rytuałem, będącym wyrazem głębokiego kryzysu cywilizacyjnego Indian w Ameryce Północnej pod koniec XIX wieku, gdy cywilizacja zachodnia zdominowała życie Indian. Zakazany taniec wykonywano w nadziei na Wielką Przemianę, która miała być końcem obecnego świata. W beznadziei czasów tańczono wierząc, że los się odmieni. Taniec został skutecznie zabroniony, co wiązało się z haniebną eksterminacją ludności i wymarciem kolejnej kolebki cywilizacji. Był to jeden z wielu krzyków rozpaczy wobec rozprzestrzeniającej się fali okrucieństwa kapitalizmu. Spektakl jest symbolicznym przywołaniem rytuału w obronie wymierających wartości. Jest to nasz akt nadziei w czasach, gdy kolejny obrót koła historii wydaje się nie do zatrzymania. Każde pokolenie wymaga poświęceń i sztandarów wartości, które biją w rewolucyjnych sercach naiwnych idealistów. Od wielu lat rewolucja w umysłach jest strażnicą i manifestem wartości w obronie mniejszości. Wpisujemy się w mniejszość, która swój głos musi podnieść w obronie samych siebie. "Ghost dance" jest działaniem muzyczno - teatralnym. Spektakl inspirowany twórczością własną oraz Allena Ginsberga, Patti Smith, twórczością ludową wymierających cywilizacji i manifestami antykapitalistycznymi.

Występują: Jenny Crissey, Joanna Kalinowska, Edyta Rogowska, Aleksandra Ślusarczyk, Patryk Bednarski, Maciej Ratajczyk, Wojciech Rosiński, Oliwier Szałagan
Gościnnie: Evanthi Athanasiadi, Adela Bertolo, Claudia Roick, Olivier Jost
Reżyseria: Daniel Jacewicz

14 SIERPNIA GODZ. 18.00

Arti Grabowski/Zbigniew Szumski
WARUNKI ZABUDOWY

W swoim najnowszym spektaklu Arti Grabowski i Zbigniew Szumski pokazują projekt z pogranicza teatru plastycznego i performansu: artystów połączyła fascynacja teatrem absurdu, surrealistami i Tadeuszem Kantorem. Motywami przewodnimi spektaklu będą kwadrat i linia, metaforycznie przedstawiające plac i mur. To historia szamana, budowniczego placów i murów podziałów, próbującego odczarować wydarzenia z Placu Niebiańskiego Spokoju z 89’, Trzech Kultur 68’, Murów: berlińskiego, palestyńskiego, chińskiego, meksykańskiego. Spektakl kolażowo oparty jest na tekstach własnych, Franza Kafki „Historia budowy muru Chińskiego“, Alejandro Jodorowskiego „Podręcznik Psychomagii”, Deyan Sudjica „Kompleks gmachu. Architektura władzy” i Alfreda Kubina „Po tamtej stronie”.

Zetnij rosnące pośrodku drzewo, następnie konsekwentnie wykarczuj połać amazońską. Sproszkowany Księżyc wymieszaj z cementem, a z tak uszlachetnionej zaprawy uformuj miliard jeden kostek brukowych, którymi wyłóż powstałe karczowisko. Na tak przygotowanym placu zabaw postaw zamek, pomnik z piaskowej babki, a teren ogrodź murem zwieńczonym tulipanami, kolczastym horyzontem i fosą utkaną z jarmułek, hidżabów, ukraińskich koszul – i czymkolwiek, co tam jeszcze bezużytecznego masz w szafie. Podczas uroczystego otwarcia nowo powstałego Placu wmurować należy tablicę upamiętniającą – koniecznie ze składem chemicznym wszystkich podziałów, recepturą na selekcję wykolejonych, tęczowych, ufarbowanych, tych co to pod prąd myśleli, że płyną. Po latach obal babkę, a foremki przetop na pochodnie i czołgi…Pamiętaj jednak, że i tak możliwe będzie zatrzymanie natarcia zwykłymi reklamówkami, w których przenoszona jest pamięć. – Arti Grabowski

Scenariusz: Zbigniew Szumski i Arti Grabowski
Reżyseria: Zbigniew Szumski
Występuje: Arti Grabowski
Produkcja: Centrum Rezydencji Teatralnej SCENA ROBOCZA

Spektakle odbywają się na scenach Teatru Przedmieście (ul. Reformacka 4) i Teatru Maska (ul. Mickiewicza 13)

Bilety w cenie 20 zł można zakupić poprzez stronę www.teatrmaska.pl